Choć Światowy Dzień Żywności obchodzimy w październiku, o racjonalnym gospodarowaniu jedzeniem warto pamiętać przez cały rok. Każdego roku w Polsce marnujemy ok. 9 mln ton żywności.
Oznacza to, że prawie 1/3 pełnowartościowego jedzenia ląduje w śmietniku![1] Jak zatem ograniczyć marnotrawstwo i najlepiej wykorzystać produkty spożywcze? Gotować z pomysłem!
Polacy marnują jedzenie
Z marnowaniem żywności mamy do czynienia na każdym kroku. Zbyt duże zakupy nieuwzględniające terminu ważności nabytych wyrobów oraz brak umiejętności odpowiedniego gospodarowania produktami spożywczymi sprawiają, że żywność trafia do kosza. Wyrzucone jedzenie to z kolei zmarnowana ogromna ilość wody i energii koniecznej do produkcji, transportu, przechowywania i przygotowania. Nawet wyrzucona kanapka przyczynia się do degradacji środowiska. Produktami, które Polacy najczęściej marnotrawią są: pieczywo, owoce, mięso, warzywa, jogurty i jajka. Istnieje wiele sposobów, aby temu zapobiec.
Najczęściej niewykorzystywane produkty
Układnie produktów w lodówce według ich terminów ważności, planowanie jadłospisu na najbliższy tydzień, zakupy z przygotowaną w domu listą, czy rozsądne i kreatywne gotowanie to doskonałe sposoby na ograniczenie strat żywności. Przecież produkty, które pozostają z przygotowania jednych dań mogą być doskonałym dodatkiem a nawet podstawą innych posiłków. Niestety często brakuje nam pomysłu jak z pozornie mało ciekawych składników stworzyć smaczne danie. – tłumaczy Katarzyna Zadka, dietetyk programu edukacyjnego „Żyj smacznie i zdrowo".
Przykładem produktu, któremu możemy nadać drugie życie są gotowane ziemniaki. Niewykorzystane podczas obiadu, na drugi dzień mogą stać się bazą kopytek, klusek śląskich bądź kulek ziemniaczanych smażonych w jajku i bułce tartej. Również ugotowane w zupie warzywa mogą posłużyć do stworzenia smakowitej kolacji, Zamieńmy je w sałatkę warzywną, zapiekankę, czy sos do makaronu. Wykorzystajmy również mięso, którego użyliśmy do przygotowania wywaru. Idealnie nada się do przygotowania zimnych nóżek, pasty do pieczywa,
a także farszu do krokietów czy pierogów.
Jeśli przepis na nasze ulubione ciasto lub deser nie uwzględnia wszystkich białek lub żółtek jaj otrzymanych po rozbiciu żądanej liczby nie wyrzucajmy ich. Białko możemy wykorzystać do stworzenia przepysznej bezy, tortu Pavlova, białkowca czy wzbogacić w nie nasz omlet. Pozostałe żółtka jaj dodajmy natomiast do jajecznicy lub na ich bazie przygotujmy faworki, mus czekoladowy czy crème brûlée.
Drugie życie pieczywa
Bardzo często marnujemy również pieczywo. W momencie, kiedy traci swoją świeżość wiele osób uważa je za nieprzydatne. Nic bardziej mylnego! Czerstwy chleb wystarczy zamienić na grzanki, które są dobrym dodatkiem do zup o kremowej konsystencji czy sałatek, np. Cezar. Możemy wykorzystać pieczywo także jako bazę zapiekanek, czy stworzyć tosty maczając je w mleku i jajku. Czerstwe bułki również mogą znaleźć swoje zastosowanie, jako chrupiące posypki do ciast lub po zmieleniu stać się niezbędnym składnikiem panierki.
Przykładem produktu, który niechlubnie stał się elementem całkowitego marnotrawienia są obierki. Obierając kilogram ziemniaków możemy stracić aż 1/3 całej masy.[2] Wyrzucając obierki pochodzące z owoców i warzyw tracimy nie tylko żywność, ale w wielu przypadkach również składniki odżywcze. Niewielu z nas wie, że możemy je wykorzystać do upieczenia pełnych smaku naturalnych chipsów, czy użyć jako podstawę wywaru, który następnie sprawdzi się jako baza przepysznych sosów lub zup.
To, w jaki sposób podchodzimy do kwestii marnowania żywności wpływa nie tylko na nasz budżet, ale również na całe środowisko przyśpieszając negatywne zmiany klimatyczne. Warto wiedzieć, że metan pochodzący z gnijącej żywności jest nawet 20-krotnie groźniejszym gazem cieplarnianym niż dwutlenek węgla. Ponadto produkcja 1 tony żywności związana jest z emisją do atmosfery 4,2 ton CO2.
Przygotowaliśmy dla Państwa przykładowy przepis wykorzystania obierków ziemniaczanych:
CHIPSY Z OBIERKÓW ZIEMNIAKÓW
Składniki:
obierki z dobrze umytych ziemniaków
2 ząbki czosnku
2 łyżki oliwy
kilka liści rozmarynu
łyżka oregano
łyżka papryki mielonej
szczypta soli i pieprzu
Przygotowanie:
Oliwę, czosnek i rozmaryn utrzeć w moździerzu, bądź innym mosiężnym naczyniu.
Obierki z ziemniaków należy dokładnie umyć. Wrzucamy je do miski i polewamy uprzednio wykonanym sosem. Dokładnie mieszamy dodając oregano i paprykę mieloną.
Przyprawione obierki kładziemy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Posypujemy solą
i pieprzem. Wkładamy do nagrzanego do 180 stopni piekarnika i pieczemy przez około 8 minut. Podawać po lekkim ochłodzeniu dania.
**********
„Żyj smacznie i zdrowo" to program edukacyjny marki WINIARY, prowadzony we współpracy z Federacją Polskich Banków Żywności w polskich gimnazjach. Misją programu „Żyj smacznie i zdrowo" jest przekazanie gimnazjalistom wiedzy z zakresu prawidłowego i zdrowego odżywiania oraz zachęcenie ich do wspólnego spożywania posiłków i podejmowania pierwszych samodzielnych prób gotowania. W ramach projektu promuje się wśród młodzieży postawę proekologiczną, a także ideę niemarnowania żywności. Do tej pory, w pięciu edycjach „Żyj smacznie i zdrowo" wzięło udział ponad 70% szkół gimnazjalnych z całej Polski. Program marki WINIARY jest częścią strategii firmy Nestlé, w ramach której firma zobowiązuje się produkować wysokiej jakości produkty, będąc jednocześnie wiarygodnym partnerem w żywieniu i dbałości o zdrowie Konsumentów.
Patroni honorowi:
Minister Edukacji Narodowej
Minister Sportu i Turystyki
Minister Zdrowia
Rzecznik Praw Dziecka
Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
Partner społeczny
Federacja Polskich Banków Żywności
[1] Maria Gosiewska, Nie marnuj jedzenia. Myśl ekologicznie!, Federacja Polskich Banków Żywności, Warszawa, 2015r.
[2] Marta Gessler, Drugie życie obierki, Wysokie Obcasy, Warszawa, 2009.
